تصميم ترامپ براي خروج از برجام؛ انتقادها!؟

با نزديک شدن به زمان تصميم گيري ترامپ درباره خروج از برجام در 12 ماه مي - 22 ارديبهشت - ­انتقادات از اين تصميم بيش از بيش در آمريکا بالا گرفته است.
روزنامه واشنگتن پست چاپ آمریکا امروز در گزارشی با عنوان « دمکراسی در تاریکی می میرد» با اشاره به اينکه "احتمال خروج دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا از توافق هسته ای در ضرب الاجل تعیین شده برای روز دوازدهم ماه مه بسیار بالا است" افزود: "آمریکا با خروج از توافق هسته ای ایران چند دستاورد را از دست خواهد داد". بر اساس اين گزارش :
1- وجود توافق هسته ای نه تنها امکان دستیابی ایران را به بمب اتمی غیرممکن می کند بلکه زمینه را برای انجام بازرسی های دقیق از تاسیسات و سایت های هسته ای ایران فراهم می کند. اگر آمریکا بخواهد توافق هسته ای را لغو کند یا از آن خارج شود اولین دستاوردی که از دست خواهد داد همین بازرسی های دقیق و گسترده از سایت های هسته ای ایران است.
2- یکی از منافع اصلی مذاکرات هسته ای این بود که به گشایش کانال ها و مجاری ارتباطی مستقیم میان تهران و واشنگتن منجر شد. محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران و جان کری وزیر خارجه سابق آمریکا تاکید کردند که تماس های منظم میان آنها به خنثی شدن بحرانی در سال دو هزار و شانزده منجر شد که در جریان آن تعدادی از ملوانان آمریکایی وارد آب های ایران شده بودند. اگر توافق هسته ای ابطال شود پیامد منفی ديگر آن مسدودشدن همین کانال های ارتباطی خواهد بود.
اين روزنامه همزمان در مقاله اي ديگر نوشت: ترامپ با دست کشیدن از توافق هسته ای ایران سبب تشدید دو بحران هسته ای - بحران در کره شمالي و در ايران- خواهد شد... اگر رویکرد ترامپ به هر دو کشور از طریق طرز تفکر بیشنه گرایانه (زیاده خواهانه) "هنر معامله" باشد و انتظار داشته باشد که هارت و پورت و تهدیدها سبب تسلیم شدن کامل طرف مقابل شود، او به طرزی دردناک ناامید خواهد شد. و بدتر این است که او سبب شتاب گرفتنِ نه یک، بلکه دو بحران هسته ای خواهد شد و باعث بسته شدن مجراهای مسالمیت آمیز و دیپلماتیک برای حل وفصل هر یک از آن ها خواهد شد.
بر اساس اين گزارش "اگر ترامپ از توافق ایران خارج شود و بر این باور باشد که می تواند محدودیت های به مراتب سخت گیرانه تری را بر تهران اعمال کند، باید گفت که او در حال فریب دادن خود است. در زمانی که ایران توافق هسته ای را به صورتی واضح نقض نمی کند، همه فشارهای اقتصادی وارده بر ایران از طریق آمریکا به مراتب کمتر از زمان قبل از دست یابی به توافق خواهد بود.
اتحادیه اروپا احتمالا مانع از آن خواهد شد که شرکت ها به تحریم های آمریکا پایبند باشند. اتحادیه اروپا مشوق هایی مالی برای تداوم یافتن مبادلات تجاری با ایران ایجاد خواهد کرد ... روسیه- یکی دیگر از طرف های توافق هسته ای- نیز از آمریکا تبعیت نخواهد کرد. طرف دیگر توافق هسته ای، یعنی چین نیز همانند دیگر مشتریان بزرگ نفت ایران در آسیا، برای یافتن کشورهای دیگر به منظور خرید نفت تلاش خواهد کرد. از این رو، نظام تحریم ها در مقایسه با زمان قبل از توافق هسته ای ضعیف تر خواهد شد.
روزنامه واشنگتن پست در ادامه اين مقاله همچنين افزود: دلایل خوبی وجود دارد که که باور کنیم اعمال فشارهای فزاینده بر ایران نتیجه عکس خواهد داد. مشوق کمی برای تهران وجود دارد که بخواهد مذاکرات را بر سر توافقی آغاز کند که به نظر ترامپ بهتر است. مقامات ایرانی به صورت فزاینده ای احساس می کنند شرایط موجود سبب برآورده شدن انتظارات در ارتباط با مزایای اقتصادی نشده است، زیرا دولت ترامپ به تعهدات خود بر اساس توافق هسته ای با حسن نیت، عمل نکرده است. از این رو، تلاش ترامپ برای تکرار آنچه وی عملیات موفقیت آمیز اعمال فشار بر کره شمالی می بیند علیه ایران ممکن است به شکست بینجامد و در عوض این پیامد را در پی داشته باشد: تلاش های کم تأثیرترِ بین المللی برای مهار ایران، برنامه هسته ای در حال گسترشِ ایران و وجود نداشتن یک مسیر واضح دیپلماتیک برای حل و فصل این بحران کاملاً تصنعی. "راهبرد افزایش تنش" محتمل است که دقیقاً سبب ایجاد همین نتیجه شود: که شامل افزایش تنش، آغاز دور فشارهای فزاینده، اقدام تلافی جویانه و تهدیدهای نظامی.
نبايد فراموش کنيم ترامپ زماني در پي بازگشت تحريم هاي بر ضد ايران است که مناقشه هاي سياسي اقتصادي امنيتي متعدد و عميقي با اروپا، روسيه و چين دارد- مناقشاتي مانند بودجه ناتو، توافقنامه پاريس، تعرفه هاي گمرکي بر محصولات وارداتي به آمريکا، بحران هاي اوکراين و درياي چين و ...- بنابراين حمايت از برجام مي تواند به اهرم فشار آنها بر ضد دولت کنوني آمريکا نيز تبديل شود.
­آسوشیتدپرس نيز در گزارش با عنوان "کار ساده ای نیست که فقط بگوییم "ما از توافق هسته ای ایران خارج شده ایم." به سخنان محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه ایران در هفته گذشته اشاره کرد که گفته بود: "اگر ترامپ از توافق خارج شود، ایران نیز به احتمال زیاد از توافق خارج خواهد شد." اين خبر گزاري در ادامه با نوشت: "اکنون سوال اصلی این است که آیا ایران فعالیت های هسته ای خود مانند غنی سازی را فراتر از محدودیت های اعمال شده در توافق هسته ای، از سر خواهد گرفت یا خیر؟. اين خبرگزاري در جواب به اين پرسش گفت: اگر این توافق شکست بخورد، ایران دیگر موظف نیست رژیم سختگیرانه بازرسی های آژانس را که بر اساس توافق هسته ای با آن موافقت کرده بود، رعایت کند. اما حتی بدون توافق هسته ای نیز، بر اساس پیمان عدم اشاعه هسته ای که ایران آن را امضا کرده است، تهران ملزم است اجازه دهد بازرسی های محدودتری انجام شود. اما مشخص نیست که ایران با آن موافقت کند یا خیر. مقامات ایرانی این مسئله را رد نکرده اند که اگر ترامپ از توافق هسته ای خارج شود، ایران نیز ممکن است از پیمان عدم اشاعه خارج شود. در نتیجه، این مسئله مطرح است که اگر ایران احساس کند فریب توافقی را خورده است که خود آمریکا میانجی آن بوده است، برای تلافی، گام های دیگری مانند آزمایش های موشک بالستیک یا حمایت بیشتر از گروه های شبه نظامی در خارج از کشور، برخواهد داشت یا خیر.
باربارا اسلاوین کارشناس طرح آینده ایران در شورای آتلانتیک نيز امروز در گفتگو با شبکه تلویزیونی الجزیره گفت: نگرانی اش این است که اگر آمریکا از برجام خارج شود این امر باعث شود که واشنگتن در موضعی ضعیف تری قرار گیرد و نتواند حمایت های بین المللی را درخصوص فعالیت های هسته ای ایران، برنامه موشک های بالستیک این کشور را کسب کند و اروپایی ها در این زمینه ها با آمریکا تعامل نکنند.
عبدالله شایجی کارشناس کویتی نيز در گفتگو با اين شبکه گفت: ترامپ می خواهد توافق هسته ای را پاره کند اما هیچ جایگزینی برای این توافق ندارد. آیا او می تواند ایرانی را که هرگونه اصلاح برجام را رد می کند به تن دادن به خواسته های خود قانع سازد. ترامپ هیچ توجهی ندارد که لغو برجام چه بازتابی بر همکاری با کره شمالی دارد. از این رو ما شاهد نوعی ناهماهنگی و ابهام در کار دولت ترامپ هستیم.
پل سالم نائب رئیس پژوهشگاه خاورمیانه در واشنگتن نیز تأکید کرد: اشتباه احتمالی که ممکن است ترامپ مرتکب آن شود این است که او از یک سو از برجام خارج شود و از سوی دیگر به یک توافق جدید هم دست پیدا نکند. این خطر آشکاری است که ایرانی ها راجع به آن هشدار داده اند و بسیاری از کشورهای منطقه نیز راجع به آن هشدار داده اند... شکست دوم این است که ترامپ تنش لفظی با ایران را بالا می برد و به لحاظ میدانی عقب می نشیند.

---------------------------------------------
عبدالرضا خليلي

­