نشست ورشو نمایش افول امریکا

طی سالهای اخیر بویژه پس از به قدرت رسیدن دونالد ترامپ در کاخ سفید اختلاف مواضع بین اتحادیه اروپا و آمریکا در قبال تحولات منطقه ای و بین المللی غیرقابل چشم پوشی است و در برخی موارد این دو بازیگر عمده بین المللی را رو در روی یکدیگر قرار داده است. بارزترین اختلاف مواضع اتحادیه اروپا و آمریکا تمایل اروپا برای حفظ برجام بوده است. در ماههای گذشته تحولات منطقه خاورمیانه به ضرر منافع آمریکا و رفتار این کشور در واکنش به این تحولات را باید اوج گرفتن اختلافاتی که در نهایت به مخالفت اروپا با سیاستهای آمریکا انجامیده دانست. نقطه بروز آن را می توان در برجام جستجو کرد. زمانیکه دولت ترامپ از برجام خارج گردید در واقع چهره جدیدی از یکجانبه گرایی آمریکایی را به نمایش گذاشت که پیشتر آمریکا سردمدار جهان غرب محسوب می شد و راهبردهایش برای بلوک غرب عملی بود. اما در سالهای اخیر اروپا شیوه سیاست خارجی مستقل از آمریکا را در پیش گرفته است. از این رو تلاش اروپا برای ایفای نقش مستقل تاثیرگذار در منطقه و افزایش نفوذ بین المللی در کنار تصویر به خطر افتادن جایگاه آمریکا در عرصه جهانی بدنبال تحولات اخیر منطقه خاورمیانه ؛ همچنین جدال با چین و روسیه باعث شد که سیاست استیلای آمریکایی اقدام عملی دیگری را در ادامه اقدامات حیرت آور ترامپ به نمایش بگذارد و با راه اندازی نمایش ورشو ایده رهبری جهانی را همچنان دنبال نماید و مانع از بلندپروازی های اروپا شود.
حال آنکه مواضع اروپا نشان داده است که این سیاستها را در بسیاری از موارد حداقل در برجام برنتافه است. به عبارت دیگر می توان گفت یک چرخش سیاسی و امنیتی در پویش رفتاری اتحادیه اروپا شکل گرفته که بتدریج اروپا بدنبال آن است که در حاشیه نماند و نقشی پر رنگ در تحولات و در مسایل بین المللی داشته باشد.
در این میان نشست ورشو و شتاب پمپئو برای دیدار با فدریکو موگرینی گویای آن است که جایگاه بازیگران در نظام بین المللی دستخوش تغییر گردیده است. دیگر سیاست آمریکا که خواهان قرار دادن مجموعه غرب زیر چتر سیاست خود است و دستور کار واحدی را به متحدان خود وارد می کرد به ویژه در برخی موارد در اروپا خریداری ندارد. تحولات روزهای اخیر نشان می دهد که آنچه مقامات آمریکایی در عرصه جهانی و منطقه ای بدنبال آن می باشند؛ با واقعیت ها تطابق ندارد. به عبارت دیگر ظهور بازیگران قدرتمند مانند چین؛ روسیه و نقش گرایی اروپا دوران تک صدایی و استیلا گرایی آمریکایی را به افول کشانده است. دیگر سیاست آمریکا مشارکت جمعی و اجماع گرایی گذشته را در بر ندارد بلکه بیشتر در جهت میل اسراییل و عربستان در منطقه خلاصه شده است و این یک ضعف برای سیاست خارجی آمریکا محسوب می شود.
در ارتباط با رویکرد استقلال گرایی اروپا رابرت پارسون کارشناس سیاسی در مصاحبه با شبکه تلویزیونی فرانس بیست و چهار انگلیسی گفت: اروپا درباره طرح جامع اقدام مشترک یا همان توافق اتمی با ایران با آمریکا عمیقا اختلاف نظر دارند.اروپایی ها به شدت از خروج آمریکا از توافق اتمی با ایران انتقاد کرده اند.آنها از این توافق خارج نخواهند شد و برعکس تلاش می کنند که بر اساس مکانیسمی خاص در سطحی ویژه با ایرانی ها مراودات تجاری داشته باشند.
همچنین پایگاه اینترنتی اتحادیه اروپا، درباره دیدار پمپئو و موگرینی می گوید: موگرینی و پمپئو بر اهمیت همکاری بین اتحادیه اروپا و آمریکا درباره طیف وسیعی از مسائل سیاست خارجی، نظیر تلاش های کنونی برای انتقال صلح آمیز و دموکراتیک قدرت در ونزوئلا، لزوم اطمینان یافتن از انتقال قدرت سیاسی در سوریه، حمایت از صلح در افغانستان و خلع سلاح اتمی شبه جزیره کره در آستانه دیدار آتی سران آمریکا کره شمالی، تاکید کردند. آنها همچنین درباره اوضاع اوکراین و همکاری اتحادیه اروپا آمریکا در بالکان غربی، به ویژه پس از اجرایی شدن توافق پرسپا، و نیز حمایت آمریکا از گفتگوهای صربستان و کوزوو که اتحادیه اروپا آن را تسهیل کرده است، بحث و تبادل نظر کردند.یادآور می شود پرسپا، توافق ژوئن 2018 یونان و جمهوری مقدونیه برای حل اختلافات بین دو کشور برسر نام این جمهوری بود، توافقی که اخیرا به شکل رسمی اجرا شد و طبق آن نام مقدونیه به جمهوری مقدونیه شمالی، تغییر یافت.­در بیانیه‌ وبگاه اتحادیه اروپا درباره دیدار فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی این اتحادیه با وزیر امور خارجه آمریکا، هیچ اشاره‌ای به ایران نشده است.
بنا بر آنچه که گفته شد فشار آوردن بر تهران محور اصلی راهبرد خاورمیانه ای دولت ترامپ است. اما بسیاری از کشورهای اروپایی درخصوص اهداف سیاست خارجی ترامپ و رویکرد آمریکا و احتمال موفقیت آن، با آمریکا اختلافاتی اساسی دارند. با این حال، کارشناسان سیاسی معتقدند متحدان آمریکا مأموریت مایک پمپئو را در ورشو تضعیف کرده اند. آمریکا،در نشست ورشو، اتحادیه اروپا را به تلاش برای تضعیف تاثیر تحریم های اقتصادی آمریکا علیه ایران متهم کرده بود. کشورهای اروپایی می گویند مانند آمریکا درباره مشارکت ایران در جنگ یمن و جنگ سوریه نگرانی هایی دارند، اما معتقدند خروج از توافق هسته ای یک اشتباه است. این کشورها قول داده اند تا زمانی که ایران از توافق تبعیت می کند، برای نجات این توافق تلاش کنند. در مجموع از نظر کارشناسان سیاسی، آمریکا در قبال اروپا ناشیانه رفتار نموده است. از طرف دیگر علیرغم فشار آمریکا علیه ایران قدرت منطقه ای ایران تقویت شده است. در طول پنج سال گذشته، ایران به کشورهایی مانند عراق، سوریه، لبنان، یمن و فلسطینیان کمک کرده است. در همین دوره دشمنان ایران نتوانسته اند به پیروزی دست یابند.

 

----------------------------------------

علي حبيبي