۷ ذی الحجه؛
سالروز شهادت امام محمد باقر علیه السلام
امروز هفتم ذی الحجه سالروز شهادت پنجمین پیشوای شیعیان، امام محمدباقر علیه السلام است.
شهادت امام محمدباقر (ع) را در ۵۷ سالگی و در ۷ ذیالحجه سال ۱۱۴ هجری قمری دانستهاند.
امام محمد باقر علیه السلام فرزند امام سجاد علیه السلام و فاطمه دختر امام حسن علیه السلام است. چون نسب او هم به امام حسن (ع) و هم به امام حسین (ع) میرسد، به او لقب هاشمیٌ بین هاشمیَین، علویٌ بین علویَین و فاطمیٌ بین فاطمیَین دادهاند.
بر پایه
حدیث لوح که جابر بن عبدالله انصاری روایت کرده، پیامبر اسلام پیش از به دنیا آمدن امام باقر(ع) نام او را محمد و لقبش را
باقر (شکافنده) قرار داده بود. او ملقب به
«باقرالعلم»، «شاکر»، «هادی» و «امین» بود؛ اما مشهورترین لقبش «باقر» (شکافنده) است.
کنیه معروفش «ابوجعفر» است در منابع روایی بیشتر با عنوان ابوجعفر اول از وی یاد میشود تا با ابوجعفر ثانی امام جواد (ع) اشتباه نشود.
امام باقر (ع) در کربلا
او در واقعه کربلا در حالی که خردسال بود، حضور داشت.
امام باقر (ع) فرموده است: من چهار ساله بودم که جدم حسین بن علی کشته شد. من شهادت وی و آنچه در آن وقت بر ما گذشت را به یاد دارم.
دوران امامت امام محمدباقر(ع)
امام باقر علیه السلام در سال ۹۵ قمری پس از شهادت پدرش به امامت رسید و تا زمان شهادت (سال ۱۱۴ق) امامت را بر عهده داشت. احادیث برجا مانده از پیامبر (ص) که در آنها به امامت وی پس از امام زین العابدین اشاره شده، از دلایل امامت او به شمار میآید. امام سجاد (ع) نیز به وی زیاد اهمیت میداد و در پاسخ سؤالی در این باره فرمود: «این بدان سبب است که امامت در فرزندان او باقی خواهد ماند تا روزی که قائم ما قیام کند و دنیا را پر از عدل و قسط نماید. پس او هم امام است و هم پدر امامان».
امام محمدباقر علیه السلام حدود ۱۹ سال امامت شیعیان را برعهده داشت که با پنج تن از خلفای بنیامیه همزمان بود: ولید بن عبدالملک، سلیمان بن عبدالملک، عمر بن عبدالعزیز، یزید بن عبدالملک و هشام بن عبدالملک.
نهضت علمیامام باقر (ع) جنبش علمی به وجود آورد که در دوره امامت فرزندش امام صادق (ع) به اوج خود رسید. وی در علم، زهد، عظمت و فضیلت سرآمد بنی هاشم بود و روایات و احادیث وی در زمینه علم دین، آثار و سنت نبوی، علوم قرآن، سیره و فنون اخلاق و آداب بدان حد است که تا آن روز از هیچ یک از فرزندان امام حسن (ع) و امام حسین (ع) به جا نمانده بود. در این عصر بود که شیعه تدوین فرهنگ خود -شامل فقه و تفسیر و اخلاق- را آغاز کرد. پیش از امام باقر (ع)، نظرات فقهی شیعه، محدود بود. سستی پایههای حکومت امویان، برای امام باقر (ع) و نیز امام صادق (ع) زمینهای را فراهم آورد که برای سایر ائمه (ع) فراهم نشد. این زمینه، سبب شد تا امام باقر (ع) و امام صادق (ع) بیشترین آرای فقهی، تفسیری و اخلاقی را در کتب فقهی و حدیثی از خویش بر جای گذارند. از این رو راویانی، چون محمد بن مسلم
۳۰ هزار حدیث و جابر جعفی
۷۰ هزار حدیث از امام باقر نقل کردهاند.
شهرت علمی امام باقر نه تنها در حجاز، بلکه در عراق و خراسان نیز فراگیر شده بود، چنانکه راوی میگوید: مردمی از خراسان دورش حلقه زده و اشکالات علمی خود را از او میپرسند.
شهادت امام محمدباقر علیه السلام
شهادت امام محمدباقر (ع) را در ۵۷ سالگی و در ۷ ذیالحجه سال ۱۱۴ هجری قمری دانستهاند. شهادت امام باقر (ع) در دوران خلافت هشام بن عبد الملک رخ داده است، در اینکه چه فرد یا افرادی در قتل وی دست داشتهاند، نقلهای مختلفی وجود دارد. بعضی از منابع، شخص هشام بن عبدالملک را عامل شهادت او دانستهاند. و برخی ابراهیم بن ولید را عامل مسمومیت وی معرفی کردهاند. امام باقر (ع) وصیت کرده بود در لباسی که در آن نماز میخوانده دفن شود.
امام محمدباقر علیه السلام در قبرستان بقیع، کنار مرقد مطهر پدرش امام سجاد (ع) و عموی پدرش امام حسن (ع) دفن شده است.